Έχεις αναρωτηθεί ποτέ γιατί είσαι ενοχική;

Έχεις αναρωτηθεί ποτέ γιατί είσαι ενοχική;... Τι δείχνει αυτό το χαρακτηριστικό για εμάς και τι σχέση έχει με τις πρώιμες παιδικές μας εμπειρίες; 

Προσωπικότητα της ενοχικής γυναίκας

Μια ενοχική γυναίκα προσπαθεί συχνά (αν όχι συνεχώς) να ευχαριστήσει τους άλλους και για αυτό δύσκολα λέει 'όχι' όταν της ζητηθεί κάτι. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να έχει ένα βαθύ παράπονο ότι τα κάνει όλα μόνη της και ότι είναι πολύ κουρασμένη. Είναι συνήθως τελειομανής και η ηθική είναι ιδιαίτερα σημαντική στη ζωή της.

Επειδή όμως είναι αρκετά ελεγκτική, είναι πιθανό να ορίζει την ηθική ορθότητα των λέξεων και των πράξεων της με βάσει το πόσο μπορεί να ελέγξει αυτές τις συμπεριφορές.

Για αυτό, η 'τέλεια' απόφαση θα είναι εκείνη που θα είναι απαλλαγμένη από την ενοχή και την αβεβαιότητα. Αν σχετιστεί με χειριστικά και ευφυή άτομα, ενδεχομένως οι άλλοι να 'πατάνε' στα ενοχικά της κομμάτια και να την εκμεταλλεύονται. Τέλος, είναι πιθανό να είναι ένα βαθιά θρησκευόμενο άτομο, με πολύ υψηλά το θεσμό του γάμου.

Πού βρίσκονται οι ρίζες της ενοχής;

Πολλοί θεωρητικοί έχουν ασχοληθεί με το θέμα της ενοχής μιας και η ανάπτυξη αυτής θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικό εξελικτικό στάδιο. Ο Freud υποστηρίζει ότι το συναίσθημα της ενοχής είναι αποτέλεσμα ενός πολύ ισχυρού υπερεγώ, το οποίο είναι το τμήμα της προσωπικότητάς μας που διακυβεύεται από τους ηθικούς κανόνες και τα πρέπει. Είναι ένας εσωτερικός κριτής απαραίτητος για την υγιή ανάπτυξη του παιδιού που ορίζει το σωστό από το λάθος. Το υπερεγώ αναπτύσσεται γύρω στα 3 με 5 έτη, όπου το παιδί ορθά ακούει το πρώτο ηχηρό 'μη' από τους γονείς του. Αυτό το κομμάτι της προσωπικότητάς μας όμως εμπλουτίζεται δια βίου από τις απαιτήσεις μιας δυναμικής μητέρας, την αυστηρότητα και τα όρια του πατέρα, τη πειθαρχία που επιβάλλεται στο σχολείο και την έννοια του 'κακού' της θρησκείας. Έτσι, η ζωή μας καθοδηγείται από την ηθική, τους κοινωνικοί κανόνες και την επιθυμία μας να ευχαριστούμε τους άλλους (πρωτίστως τους γονείς μας), με αποτέλεσμα να αισθανόμαστε ενοχές αν παρεκκλίνουμε από όλα αυτά.

Μια παρόμοια σκέψη είχε εκφράσει ο Piaget (η θεωρία του οποίου θεωρείται θεμέλιος λίθος στην αναπτυξιακή ψυχολογία) και ο οποίος αναφέρει ότι το παιδί αναπτύσσει το συναίσθημα της ενοχής ανάμεσα στο 4 και 6 έτος της ζωής του, διότι τότε ξεκινάει να παίρνει πρωτοβουλίες για τη ζωή του (τι θα φορέσει, με ποιο παιχνίδι θα παίξει κλπ). Αν λοιπόν οι γονείς του σε αυτή τη περίοδο είναι πολύ επικριτικοί ή πολύ αυταρχικοί, το παιδί θα ξεκινήσει να αισθάνεται συχνά ενοχή για τις κινήσεις που ξεκινάνε από το ίδιο.

Τέλος, μια άλλη προσέγγιση στο θέμα των ενοχών προέρχεται από τη συστημική-οικογενειακή θεώρηση, βάσει της οποίας αισθανόμαστε ενοχές όταν προσπαθούμε να κάνουμε αλλαγές στο οικογενειακό μας σύστημα, διότι αισθανόμαστε ότι προδίδουμε τη πατρική μας οικογένεια. Αν για παράδειγμα κάποιος δεν θέλει να γίνει ιατρός παρά το γεγονός ότι και οι δυο του γονείς είναι ιατροί και προσδοκούσαν το παιδί τους να ακολουθήσει την ίδια καριέρα, τότε είναι πιθανό να αισθάνεται ενοχές γιατί προσπαθεί να διαφοροποιηθεί από την οικογένειά του και να δημιουργήσει μια δική του εργασιακή συνθήκη. Αυτό, όσο απλό και αν φαίνεται, για μερικούς από εμάς είναι αρκετά δύσκολο.

Εν κατακλείδι:

Είναι λοιπόν ζωτικής σημασίας να μην της επιτρέπουμε να εισβάλει παντού και να θέτουμε όρια σε εκείνους που την τροφοδοτούν.